مقایسه روشهای اجرایی بام سبز

بام سبز (روف گاردن)

بام سبز فضای سبز طراحی شده ای است که با احداث آن در فضاهای بلااستفاده­ ساختمان (پشت بام و تراس)، همسو با تکنولوژی مدرن و همخوان با ارزش های زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی می تواند در شرایط زیست محیطی حال حاضر، فضای سبز از دست رفته شهری را زنده و موجبات پایداری محیط، بهبود سلامت روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی گردد.

پروژه روف گاردن شرکت پوبر

مزایای بام سبز

فواید چندانی در مورد بام های معمولی وجود ندارد. قیمت پایین تر ” بام های معمولی” در مقایسه با بام سبز ، تنها یک نتیجه گیری کوتاه مدت بوده و هزینه های بلندمدت نگهداری و تعمیر آن­ها خیلی بیشتر از بام های سبز است. این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که بام­ ها اغلب از بخشهای غیرکاربردی و دوست نداشتنی ساختمانها هستند که اگر هیچ اقدام احتیاطی و پیشگیرانه ای انجام نشود و کمبود کیفیت داشته باشند، مشکلات به سرعت افزایش می یابند.

در این میان بام­ های سبز علاوه بر زیبایی و ایجاد محیطی دلپذیر برای زندگی و کار، به بهبود کیفیت هوا به خصوص در نواحی پرجمعیت کمک می کنند. گیاهان چه روی زمین کاشته شده باشند، چه روی دیوارها و یا بام یک ساختمان، قادر هستند علاوه بر جذب گرد و غبار، تولید اکسیژن و خنک کردن شهر در ماه های گرم تابستان (به دلیل خاصیت تبخیر) به گسترش نمای سبز و فضایی طبیعی کمک کنند.

ارجحیت بام های گیاه کاری شده نسبت به بام های معمولی را می توان به دو دسته فواید اختصاصی و فواید عمومی دسته بندی کرد:

مزایای اختصاصی

– افزایش عمر بام
– عایق صوتی
– کاهش بار سیستم های مجاری فاضلاب
– کاهش انتقال حرارت از طریق ذخیره انرژی ساختمان
– افزایش ظرفیت گرمایی بام
– حفظ رطوبت
– فتوسنتز گیاهان (کاهش جذب آب)
– استفاده از فضا
– ترویج سلامتی و بهزیستی
– صرفه جویی اقتصادی
– افزایش سود

مزایای عمومی

– گسترش فضای سبز و زیستگاه جانوران
– کاهش اثرات گرمایی
– کاهش آلودگی هوا
– کاهش دی اکسید کربن
– کنترل دمای شهری
– تولید غذا
– زیباسازی منظر شهری

روش های مختلف اجرای بام سبز

دو گزینه اصلی برای بام سبز وجود دارد: یکی باغ بام با دیدی خوشایند (مطلوب) برای مالک و دیگری زیستگاهی برای فلور و فون درون مراکز خاکستری شهر. هر دو، طیف وسیعی از فواید عمومی و خصوصی را در بر می گیرند. تصمیم گیری روی استفاده از هر یک، به برنامه ریزی اولیه بستگی دارد.

بام سبز به طور کلی بسته به عمق لایه کاشت، نوع گیاهان و میزان تاسیسات مورد نیاز، به سه گروه تقسیم می شوند: “متراکم”، ” گسترده” و “نیمه متراکم”. علاوه بر آن باید حداکثر ظرفیت تحمل بار، نگهداری، انتخاب گیاه، زیرساخت ها و حدود بودجه در انتخاب تیپ مورد دلخواه بام سبز مورد توجه قرار گیرد (محمودی و دیگران، ۱۳۹۱؛ معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، ۱۳۸۹،www.igra­­-word.com)

بام سبز گسترده

کاربرد بام های سبز گسترده برای بام هایی است که ظرفیت تحمل بار پایینی داشته و یا سایت هایی که برای استفاده به عنوان باغ بام مناسب نیستند. بام سبز گسترده یا وسیع “Extensive Roof” ، نیازمند حداقل تاسیسات، نگهداری و در نتیجه هزینه کمتری است . این نوع بام سبز، بستر کاشتی بین ۵ تا ۱۵ سانتی متر دارد و به همین دلیل، سبک بوده و بار محدودی را به ساختمان وارد می کند و از آنجا که اغلب نیاز به اصلاح ساختار ساختمان ندارد، برای قرار گرفتن بر بام ساختمان­های موجود، مناسب تر است. همچنین می تواند هم روی بام های مسطح و هم شیب دار، تا شیب سی درصد پیاده شود. نیاز به نگهداری این بام ها کم و آبیاری آنها نیز بسته به نوع آب و هوا ناچیز است.

در بام سبز گسترده، بسته به عمق لایه کاشت و محدودیت در گسترش ریشه، نوع پوشش گیاهی آن به چمن­ ها، گونه های سدوم، خزه، گیاهان علفی دائمی، سالانه و سایر گیاهان با ریشه های کوتاه و مقاوم در برابر خشکسالی که نیاز به مراقبت کمتری دارند، محدود می شود و در حالت اشباع با آب، وزن بام را بین ۷۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم افزایش می دهد. این نوع بام ها معمولا کاربردی نیستند و تنها می توان از منافع زیست محیطی آنها بهره مند شد.

بام سبز متمرکز

بام­ سبز متمرکز یا متراکم” Intensive Roof” اصولا همانند محوطه های روی سطح زمین طراحی می­شوند. پیاده­ روها، نیمکت­­ ها، زمین­ های بازی یا حتی استخرها به عنوان اجزای اضافی به بام اضافه شده و پوشش گیاهی شامل درختان، درختچه­ ها و بوته­ هایی است که روی سطح زمین قابل کشت هستند. از این رو نیازمند نگهداری، آبیاری و سایر مراقبت های مرسوم فضاهای سبز روی زمین بوده و به دلیل وزن سنگین تر، یا باید روی بام هایی بنا شوند که ساختمان آنها ظرفیت بار بیشتری دارند و یا سازه ساختمان، از قابلیت تقویت برای تطبیق بار اضافی برخوردار است.

عمق بستر کاشت بام های متمرکز، از ۲۰ تا ۶۰ سانتی متر متغیر است و در حالت اشباع با آب، باری حدود ۲۹۰ تا ۹۷۰ کیلوگرم بر مترمربع به وزن بام اضافه می کنند. به دلیل بار وزنی قابل توجه این نوع بام­ ها، طراحی سازه های بام از اهمیت ویژه ای برخوردار و به همان نسبت نیز پرهزینه ­تر می­باشد. بهترین گزینه برای این نوع بام سبز، احداث آن روی ساختمان­ های جدید و در نظر گرفتن بار اضافی بام در طراحی و محاسبات سازه اولیه ساختمان است.

بام سبز نیمه متمرکز

سیستم بام سبز نیمه متمرکز ،مابین سیستم گسترده و متمرکز قرار دارد. این بام­ ها دارای لایه های زهکشی، خاک و گیاه عمیق­تر و گونه های گیاهی متنوع­ تر نسبت به بام گسترده است. عمق لایه­ ها حداکثر ۲۵- ۱۲ سانتی متر و وزن آن حدودا بین ۲۰۰- ۱۲۰ کیلوگرم بر مترمربع است. نگهداری بیشتر، هزینه بالاتر و وزن بیشتر خصوصیاتی برای این تیپ در مقایسه با بام سبز گسترده است و از لحاظ پوشش گیاهی امکانات بیشتری فراهم می کند: گراس های متنوع، علفی های چند ساله و بوته هایی همچون اسطوخودوس می توانند کاشته شوند.

سیستم مدولار یا جعبه گیاه

نوع دیگری از بام سبز ، مدل های پیش ساخته ای است که بدون نیاز به زیرساخت، قابل پیاده شدن روی هر بام و بالکن و هر نوعی از بام­ های سبز هستند. این قطعات پیش ساخته با پوشش گیاهی متنوع و از پیش کاشته شده به صورت گیاهان مختلف تا درخت و درختچه عرضه می شود. در این سیستم گیاهان در جعبه های مخصوصی که تمام یا بیش­تر بام سبز را می­ پوشاند، کشت و نگهداری می­شوند و برخلاف سیستم های غیرمدولار محیطی ناپیوسته تشکیل می دهد.

کاشت گیاهان در سیستم مدولار رواج گسترده­­ای یافته است زیرا اینگونه سیستم می تواند از مشکلات و هزینه­ های کلان ایجاد بام­ های ضد آب بکاهد. همچنین مهمترین ویژگی این سیستم طراحی با اجزا و قطعاتی است که علاوه بر اینکه رشد پایدار گیاه را فراهم می کند، وزن کم و قابلیت جابجایی آنها به راحتی امکان ایجاد طرح­ها و الگوهای مورد نظر را فراهم می­کند.

شرکت مهندسین مشاور چکاد نواندیشان طرح، به عنوان شرکت پیشروی این سیستم در ایران با طراحی و ساخت قطعاتی نظیر فلاورباکس­ ، آلاچیق، پرگولا و… تحت عنوان “چکادبام” نه تنها مشکلات استفاده از سیستم های غیرمدولار را برطرف نموده بلکه با کاربرد استیل در ساخت قطعات، مشکلات استفاده از اجزای چوبی در زمینه میزان مقاومت به باد، آفتاب، باران و اشعه ماورا بنفش و پوسیدگی و رنگ رفتگی آنها در برابر این عوامل اقلیمی را ندارند. همچنین کلیه گلجای­ ها و سینی­ ها در این سیستم شامل صفحه­ ای نگهدارنده دارای پوشش ­های ضد ریشه، فیلتر ژئوتکستایل، زهکش، لایه فیلتر خاک، آبروها، پیچ ­های اتصال دهنده، محکم کننده و اتصال دهنده­ های پایه است.

مهمترین ویژگی­ها و مزیت­های این سیستم عبارتند از:

– ایجاد بام سبز در کوتاهترین زمان ممکن

– امکان ایجاد طرح­ها و الگوهای مورد نظر

– واحدهای مدولار: سبک و قابل انتقال

– پیاده کردن قطعات، انبار کردن آنها خارج از محل استفاده و سوار کردن مجدد آنها

– زیبا و سازگار با محیط زیست

– پشتیبانی طولانی مدت از گیاهان با کمترین نگهداری

– امکان ایجاد هر سه نوع بام سبز

– قیمت مناسب

Planter Box

منابع

رضویان، محمد تقی، غفوری فرد، امین، رضویان، ماهان، (۱۳۸۹)، بام های سبز، فصل نامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره ۱۰، صفحات ۱۳۷ تا ۱۶۰

محمودی، مهناز، پاکاری، ندا، بهرامی، حسن، (بهار ۱۳۹۱)، ارزیابی چگونگی تاثیرگذاری بام سبز در کاهش دمای محیط، فصلنامه علمی- پژوهشی باغ نظر ، شماره بیستم، سال نهم

معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، (۱۳۹۰)، ضوابط طراحی فضاهای سبز شهری، نشریه ۲۰۳

نهرلی، داوود، عبداللهی، مهدی، ولی بیگی، مجتبی، (زمستان ۱۳۹۰)، بررسی عوامل محدودکننده توسعه بام های سبز در ایران بر پایه تحلیل سلسله مراتبی، محیط شناسی، سال سی و هفتم، شماره ۶۰، صفحات ۸۹-۹۸

(www.igra-word.com)